សិល្បៈល្ខោនយីកេ មានដើមកំណើតមកពីជ្វា រឹមកពីម៉ាឡាយូដែលជាអ្នកកាន់សាសនាឥស្លាម នៅក្នុងប្រទេស ឥណ្ឌូនេស៊ីហើយបាននាំយកមកប្រទេសកម្ពុជានៅក្នុងស.វទី៩ តាមរយៈព្រះរាជាខ្មែរមួយអង្គព្រះនាមព្រះបាទជ័យវ័រ្មនទី២ ។ មុនពេលព្រះអង្កទ្រង់ឡើងគ្រងរាជ្យទ្រង់ បានយាងទៅគង់នៅឯប្រទេសជ្វាអស់រយៈពេលយ៉ាងយូរ ។ លុះទ្រង់យាងត្រលប់មកមាតុភូមិវិញ ទ្រង់បាននាំយករបៀបស្ថាបនាជាតិដោយបរិក្ខាផ្សេងៗមកកែច្នៃប្រើប្រាស់នៅក្នុងប្រទេសទ្រង់ដូចជា របៀបធ្វើសំពៅសមុទ្រ និងរបាំយីកេជាដើម ។
របាំ យីកេ ត្រូវបានសម្តែងនៅស្ទើរតែគ្រប់ខេត្តនៃប្រទេសកម្ពុជា និងដោយសហគមន៍ខ្មែរក្រោមនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសវៀតណាម។បន្ទាប់មកបងប្អូនខ្មែរក្រោមប្រើពាក្យ យីកេ ស្រដៀងនឹងសហគមន៍ខ្មែរឯទៀតៗ ហើយពាក្យថា យីកេ ដែលប្រើសំដៅលើល្ខោនបាសាក់ ក៏ហៅថាល្ខោនបាសាក់។
ការសម្ដែង យីកេ ច្រើនតែត្រូវបានចាប់ផ្ដើមដោយការសម្ដែងរបាំមួយឈ្មោះថា របាំ យីកេ ដែលត្រូវបានគេប្រើសម្រាប់ការហៅសំគាល់។ សម្រាប់ការសម្តែងភាគច្រើន ក្បាច់រាំស្រដៀងនឹងរាំក្បាច់ដែរតែមានភាពទន់ធ្លន់ស្រាសៗ។ សាវតារ៉ាវទាំងនោះ ច្រើនតែទស្សជាតកឬរឿងនិទានអំពីពុទ្ធប្រវត្តិ។ ដូចជាការសម្ដែងរឿងទំទាវ ក្នុងរឿងយីកេ ក៏ជារឿងធម្មតាដែរ។ វាត្រូវបានអនុវត្តជារង្វង់ ដូច្នេះអ្នកទស្សនាអាចមើលឃើញវាពីគ្រប់ជ្រុងទាំងអស់។ ការសម្តែងនេះទទួលបានប្រជាប្រិយភាពពីកសិករខ្មែរ ដូច្នេះហើយទើបវាបានផ្លាស់ប្តូរទៅជាទម្រង់សិល្បៈល្ខោន ដើម្បីលើកស្ទួយការបង្រៀនរបស់ពុទ្ធសាសនានិងព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ល្ខោនយីកេមិនសូវមានអ្នកដឹងពីប្រវត្តិរបស់វានោះទេ ហើយក៏មិនស៊ូវមានសកម្មភាពចេញសម្ដែងដែរ ទោះជាល្ខោនមួយនេះបានបង្ហាញខ្លួននៅចំពោះមុខមហាជនខ្មែរជាយូរឆ្នាំមកហើយក្តី។
ការអះអាងបញ្ជាក់បើតាមប្រសាសន៍របស់អ្នកគ្រូ អ៊ុយ លតាវណ្ណ គ្រូបង្ហាត់យីកេនៅអង្គការសិល្បៈខ្មែរអមតៈថា ល្ខោននេះអាចមានប្រភពមកពីកោះជ្វា។ អ្នកគ្រូបានរៀបរាប់ពីប្រវត្តិទម្រង់ល្ខោនយីកេថា មានប្រវត្តិទាក់ទងនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រច្រើន ហើយតាមការសន្និដ្ឋានរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវបានលើកឡើងថា អាចមានប្រភពមកពីកោះជ្វាក្នុងអំឡុងគ.ស ៨០២ ដោយផ្អែកទៅលើទំនាក់ទំនងពីបុព្វកាល។
បើតាមការវិភាគបន្ថែមដែលគេបានលើកឡើងដូច្នេះព្រោះមានទឡ្ហីករណ៍៥ចំណុចគឺ ប្រវត្តិសាស្ត្រ របៀបសម្តែង ចម្រៀង ការតុបតែងកាយ និងឧបករណ៍ស្គរយីកេជាដើម។ ចំណុចប្រវត្តិសាស្ត្រទំនាក់ទំនងខ្មែរ និងចាម អាចមានតាំងសតវត្សទី១នៃ គ.ស។ ចំណែកកត្តាចម្រៀងដែលប្រើក្នុងការសម្តែងយីកេ មានបទម៉ារីយឹង ដែលដូចគ្នាសុទ្ធសាធទៅនឹងបទធម្មស្មូតរបស់ចាម។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយសារល្ខោនយីកេបានចូលក្នុងសង្គមខ្មែរជាច្រើនទសវត្សរ៍ក៏ធ្វើឲ្យមានការប្រែប្រួលទៅជាមានលក្ខណៈខ្មែរ។ កាលបើស្ដាប់បទចម្រៀងយីកេ មានពាក្យមួយចំនួន ជាពិសេស ពាក្យឡាំ ឬពាក្យបន្ទរ ជាគឺពាក្យមិនអាចពន្យល់ ឬក៏មិនអាចកំណត់ថាជាភាសាជាតិសាសន៍ណាមួយឲ្យច្បាស់លាស់នោះទេ។
លក្ខណៈខុសប្លែកគ្នាពីក្បាច់ល្ខោនយីកេ និងការពេញនិយមល្ខោននេះមានលក្ខណៈពិសេសម្យ៉ាងទៀត គឺសិល្បករល្ខោនយីកេនេះ ត្រូវចេះទាំងរាំនិងចេះទាំងច្រៀង។ ល្ខោន យីកេនេះមាន៤ក្បាច់ក្នុងការរាំ ដូចជា ក្បាច់ហោមរោង ក្បាច់ដើរ ក្បាច់បញ្ជូនចម្រៀង និងក្បាច់សម្រាប់ច្បាំងជាដើម។ចំពោះចំណុចពិសេសរបស់ល្ខោនយីកេ គឺស្ថិតនៅលើការពោលដឹករឿង រួមនឹងស្គរយីកេ អាច២ ឬមាន១៣ស្គរស្រេចលើវង់តូច និងវង់ធំ ។ អ្នកពោលជាគ្រូនៃវង់ល្ខោនយីកេ គឺជាអ្នកដឹកនាំការសម្ដែងទាំងមូលក្នុងដំណើររឿង។ ល្ខោននេះ មានការនិយមនៅខេត្តតាកែ កំពត កំពង់ចាម សៀមរាបកំពង់ឆ្នាំង កំពង់ធំ ស្វាយរៀង ពោធិ៍សាត់ និងទីប្រជុំជន ។
យីកេជាប្រភេទល្ខោនមួយដែលមានវ័យចំណាស់ ហើយមានបទចម្រៀងប្រមាណ ៨៣ បទសម្រាប់ចម្រៀងក្នុងពេលសម្តែង ក្នុងនោះបទចម្រៀង គឺគេប្រើតាមបរិយាកាសផ្សេងៗដូចជា ៖ បទសម្រាប់ដំណើរ យីកេមាន១៨បទ ចែចង់៤បទ កម្សត់មាន៩ បទ រៀបរាប់ពីអ្វីមួយ មាន៧បទ។ បើយោងតាមសៀវភៅរបស់មន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តតាកែវដែលគេនិយាយថា ខេត្តតាកែវលេងយីកេបានល្អជាងគេ ហើយ “ឯកសារចម្រៀងយីកេ” ត្រូវបានបោះពុម្ពផ្សាយនៅឆ្នាំ២០០៦ បានរកឃើញបទចម្រៀងបន្ថែមប្រមាណ៧បទបន្ថែមទៀត។ ចំណែកឧបករណ៍ដែលប្រើក្នុងទម្រង់សិល្បៈនេះមាន ស្គរយីកេ ២ឬ ១៣ ទ្រអ៊ូ១ និង ស្រឡៃ១។ តាមការអង្កេតមើលសាច់រឿងដែលគេលើកយកមកសម្តែង ជាប្រភេទរឿងកម្សត់ មានដូចជា រឿងម៉ាក់ថឺង រឿងទុំទាវ និង រឿងសព្វសិទ្ធ កាកី ព្រះធិនវង្ស មាយើង មានរឿងខ្លះក្នុងកម្មវិធីសិក្សារបស់ក្រសួងអប់រំជាដើម៕
យោងតាមការសិក្សារបស់ទស្សនាវដ្តី CEOWORLD បានបញ្ជាក់ថា សហរដ្ឋអាមេរិក និងឥណ្ឌាអានសៀវភៅច្រើនជាងគេ។ទម្លាប់អានរបស់មនុស្សទូទាំងពិភពលោកនៅឆ្នាំ២០២៤ បង្ហាញពីប្រភេទសៀវភៅដែលពួកគេចូលចិត្ត និងរបៀបដែលពួកគេនិយមចូលចិត្តអាន។
ប្រទេសដែលមានលេខរៀងអានខ្ពស់បំផុតយោងតាមការស្រាវជ្រាវលើប្រទេសចំនួន១០២ ជនជាតិអាមេរិក និងឥណ្ឌាបានចំណាយពេលអានសៀវភៅច្រើនជាងគេក្នុងមួយឆ្នាំៗ។ ជាមធ្យមជនជាតិអាមេរិកម្នាក់អានរឿងប្រលោមលោកចំនួន ១៧ក្បាលក្នុងមួយឆ្នាំ ប៉ុន្តែប្រជាជនឥណ្ឌាបានអានត្រឹមតែ ១៦ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ។ ទោះបីជាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឌីជីថលកំពុងពង្រីកក៏ដោយ ក៏ប្រជាជននៅតែចូលចិត្តសៀវភៅក្រដាស ជាងអានសៀវភៅអេឡិចត្រូនិច និងកម្មវិធីផ្សេងៗ។
យោងតាមការស្ទង់មតិដែលមានការឆ្លើយតបជាង ៦.៥ លាននាក់ បង្ហាញថា មនុស្សនឹងតែងតែចង់អានសៀវភៅបុរាណទៅវិញទេ។ ការពង្រីកនេះបង្ហាញពីតម្លៃនៃការអានក្នុងការសម្រាក បង្កើតគំនិត និងជួយឱ្យភ្លេចអំពីបញ្ហាប្រចាំថ្ងៃ។ សៀវភៅអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកអានធ្វើដំណើរទៅកាន់ទីតាំងផ្សេងទៀត និងទទួលបានបទពិសោធន៍ពីមុំជាច្រើន(អានពេលដើរកម្សាន្ត ពេលទំនេរ អានមុនពេលគេង)។
អ្នកអាននៅសហរដ្ឋអាមេរិកចំណាយពេល៣៥៧ម៉ោងក្នុងមួយឆ្នាំដើម្បីអាន ដែលជាចំនួនច្រើនបំផុតក្នុងបញ្ជី។ ប្រជាជនឥណ្ឌាចំណាយពេលអានសៀវភៅចំនួន ៣៥២ម៉ោងក្នុងមួយឆ្នាំ(ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១ក្នុងតំបន់អាស៊ី)។ ចក្រភពអង់គ្លេស បារាំង និងអ៊ីតាលី ឡើងមកឈរកំពូលតារាងទាំង ៥ ដោយមាន ចំនួនម៉ោងអានសៀវភៅ ៈ អង់គ្លេសអាន ៣៤៣ម៉ោង បារាំងអាន ៣០៥ម៉ោង និងអ៊ីតាើីអាន ២៧៨ ម៉ោងក្នុង១ ឆ្នាំ។ មនុស្សអានច្រើននៅក្នុងប្រទេសទាំងនេះ ដែលបង្ហាញថាសៀវភៅមានសារៈសំខាន់យ៉ាងណាចំពោះវប្បធម៌របស់ពួកគេ។
ករណីដោយឡែកដូចជាប្រទេសអូស្ត្រាលី កាណាដា (២៣២ ម៉ោង) និងរុស្ស៊ី (២២៣ ម៉ោង) ក៏អានច្រើនដែរ។ អេស្បាញ និងហូឡង់ក៏ស្ថិតក្នុងលំដាប់កំពូលទាំង១០ ផងដែរ ជាមួយនឹងការអាន១៨៧ និង១៨២ ម៉ោងក្នុងមួយឆ្នាំរៀងគ្នា។ ព័ត៌មាននេះបង្ហាញពីនិន្នាការទូទាំងពិភពលោកនៃអ្នកអានដ៏ធ្ងន់ធ្ងរដែលផ្តល់អាទិភាពដល់សៀវភៅ។
ចំពោះការស្ទង់មតិក៏បង្ហាញផងដែរថា ប្រទេសណាដែលទិញសៀវភៅច្រើនជាងគេ។ សហរដ្ឋអាមេរិកទិញសៀវភៅចំនួន ២៧៥,២៣២ ក្បាលក្នុងមួយឆ្នាំ ដែលស្មើនឹង៣០% នៃទីផ្សារសៀវភៅពិភពលោក។ ប្រទេសចិនជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ២ ជាមួយនឹងសៀវភៅចំនួន ២០៨,៤១៨ ឬស្មើនឹង១០% នៃទីផ្សារ។ ចក្រភពអង់គ្លេស ជប៉ុន និងអាល្លឺម៉ង់ក៏លក់សៀវភៅជាច្រើនផងដែរ ដែលបង្ហាញពីសារៈសំខាន់នៃអាជីវកម្មអក្សរសាស្ត្រចំពោះសេដ្ឋកិច្ចរបស់ពួកគេ។
ការអាននិន្នាការទម្លាប់អានគឺសំគាល់ឃើញថា សហរដ្ឋអាមេរិក និងឥណ្ឌាអានសៀវភៅច្រើនជាងគេប្រចាំឆ្នាំ ប៉ុន្តែប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសផ្សេងទៀតក៏អានច្រើនផងដែរ ដោយផ្អែកលើម៉ោងប្រចាំសប្តាហ៍របស់ពួកគេ ។ ពួកគេអានរយៈពេល១០ ម៉ោង និង៤២ នាទីប្រចាំសប្តាហ៍ ឬ៥៥៦.៤ ម៉ោងក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ។ ប្រជាជនថៃវិញទទួលបានរយៈពេល៩ម៉ោងនិង២៤ នាទីក្នុងមួយសប្តាហ៍ ឬ៤៨៨.៨ ម៉ោងក្នុងមួយឆ្នាំ ដែលជាចំណាត់ថ្នាក់ទីពីរ។ ប្រជាជននៅក្នុងប្រទេសចិន (៨ ម៉ោង) ហ្វីលីពីន (៧ ម៉ោងនិង៣៦ នាទី) និងអេហ្ស៊ីប (៧ ម៉ោងនិង៣០ នាទី) ក៏អានច្រើនក្នុងមួយសប្តាហ៍។
តួលេខបង្ហាញថាមនុស្សជុំវិញពិភពលោកអានតាមរបៀបផ្សេងៗគ្នា។ ជាឧទាហរណ៍ មនុស្សនៅប្រទេសបារាំង និងអ៊ីតាលីបានអានសៀវភៅ ១៧ និង ១៣ ក្បាលរៀងរាល់ឆ្នាំ។ ទស្សនាវដ្ដី CEOWORLD បានសិក្សាពីទម្លាប់នៃការអាន ហើយបានរកឃើញថា មនុស្សមកពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងឥណ្ឌាអានសៀវភៅច្រើនជាងគេនៅឆ្នាំនេះ។ ទិន្នន័យនេះបង្ហាញថាការអានគឺជាធាតុផ្សំដ៏សំខាន់នៃវប្បធម៌ និងសេដ្ឋកិច្ចនៅគ្រប់តំបន់នៃពិភពលោក។ លើសពីនេះទៀត ពួកគេពន្យល់ពីរបៀបដែលចំណូលចិត្ត និងម៉ូដមានឥទ្ធិពលលើការអាន។ ទោះបីជាឧស្សាហកម្មរីកធំធាត់ក៏ដោយ ការអានសៀវភៅនៅតែល្អសម្រាប់ការទទួលបានចំណេះដឹង ស្វែងរកការបំផុសគំនិត និងមានភាពសប្បាយរីករាយ៕
អាថ៌កំបាំងទី១ ៖ អ្នកនិពន្ធដាល ការណីហ្ស៊ី (Dale Carnegie ) ឈ្មោះពេញគឺ Dale Breckenridge Carnegie (កើតថ្ងៃទី២៤ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៨៨៨ និងទទួល មរណភាពនៅថ្ងៃទី ១ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ១៩៥៥)គឺជាអ្នកនិពន្ធ និងក៏ជាវាគ្មិនម្នាក់ជនជាតិអាមេរិក និងអ្នកបង្កើតសាលាបណ្តុះបណ្តាលអប់រំខ្លួនមនុស្ស ជំនាញផ្នែកលក់ ការបណ្តុះបណ្តាលសាជីវកម្ម និងការនិយាយជាសាធារណៈ និងជំនាញទំនាក់ទំនងរវាងបុគ្គល។ លោកកើតក្នុងភាពក្រីក្រនៅក្នុងកសិដ្ឋានមួយក្នុងរដ្ឋ Missouri គាត់គឺជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅវិធីឈ្នះមិត្តនឹងក្លាយទៅជាមនុស្សមានឥទិ្ធពល (How to Win Friends and Influence People) ដែលបោះពុម្ពលើកដំបូងក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៦ ជាសៀវភៅដែលលក់ដាច់បំផុតនិងល្បីល្បាញរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ។ លោកក៏បានសរសេរជីវប្រវត្តិរបស់ លោក អាប្រាហា លិនកុល(Abraham Lincoln) ដែលមានចំណងជើងថា Lincoln the Man Unknown និងសៀវភៅជាច្រើនទៀតដូចជា ភាពជាអ្នកដឹកនាំ( The Leader In You) វិធីអភិវឌ្ឍជំនឿខ្លួនឯងតាមរយៈការនិយាយសាធារណៈ( How to Developself-confidence & influence people by public speaking )វិធីយកឈ្នះទុក្ខព្រួយនិងសាងជីវិតស្រស់បំព្រង(How to stop worrying and start living) វិធីធ្វើឳ្យចិត្តរីករាយនិងការងាររបស់អ្នក( How to enjoy your life and you job)រួមទាំងសៀវភៅផ្សេងៗទៀត ។
អ្នកនិពន្ធជាមនុស្សដំបូងគេដែលស្នើនូវអ្វីដែលឥឡូវនេះហៅថា ការសារភាពកំហុស ទោះបីជាវាត្រូវបានបញ្ជាក់យ៉ាងលម្អិតនៅក្នុងសំណេររបស់លោយ៉ាងណាក៏ដោយ។ គំនិតសំខាន់មួយនៅក្នុងសៀវភៅរបស់អ្នកនិពន្ធគឺថា វាអាចទៅរួចក្នុងការផ្លាស់ប្តូរអាកប្បកិរិយារបស់អ្នកដទៃដោយការផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថចំពោះខ្លួនឯងទៅលើអ្នកដទៃ។
អាថ៌កំបាំងទី២-ដំណើរជីវិតរបស់លោក ដាល កាណីហ្ស៊ីចេញពីកសិករហើយក្លាយជាវាគ្មិនដ៏ល្បីល្បាញអ្នកនិពន្ធរូបនេះ បានវឌ្ឍនាការនៅក្នុងគ្រួសារកសិករក្រីក្រមួយ។ ទោះបីជាមានការខ្វះខាតធនធានសម្ភារក៏ដោយក៏លោកមានទេពកោសល្យពីធម្មជាតិក្នុងការនិយាយនៅទីសាធារណៈដ៏ប៉ិនប្រសព្វ។ផ្តើមចេញពីចំណង់ចំណូលចិត្ត៖តាំងពីក្មេងមក ដាល ការណីស្ស៊ី បានបង្ហាញសមត្ថភាពទំនាក់ទំនងគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍។ ពេលចូលរួមក្នុងការប្រជុំ Chautauqua លោក បានចាប់អារម្មណ៍ជាមួយនឹងវាគ្មិនដែលមានទេពកោសល្យ ហើយបានសម្រេចចិត្តបន្តវេនតជារៀងរហូតមក។ ទេពកោសល្យផ្នែកបណ្តុះបណ្តាល៖ លោក ការណីហ្ស៊ី បានចូលរៀននៅមហាវិទ្យាល័យគ្រូបង្រៀនក្នុងស្រុកនៅ Warrensburg ។
ទោះបីជាមានការលំបាកក្នុងគ្រួសារក៏ដោយ ក៏ការណីហ្ស៊ីនៅតែឧស្សាហ៍អនុវត្តជំនាញនិយាយរបស់ខ្លួនជារៀងដរាប។ ជារៀងរាល់ថ្ងៃ គាត់ជិះសេះទៅសាលារៀន ហើយឆ្លៀតពេលធ្វើដំណើរ ដើម្បីហាត់អាន និងកែប្រែពាក្យពេចន៍សម្ដីរបស់ខ្លួន។ ជោគជ័យខ្លាំង៖លោក ការណីហ្ស៊ី បានបង្កើតទេពកោសល្យរបស់គាត់យ៉ាងឆាប់រហ័ស។ ភាពល្បីល្បាញដោយសារសមត្ថភាពនិយាយជាសាធារណៈ គាត់ត្រូវបានគេអញ្ជើញឱ្យចូលរួមក្នុងការប្រកួតនានា ហើយបានឈ្នះយ៉ាងខ្លាំង។ សិស្សផ្សេងទៀតថែមទាំងសុខចិត្តចំណាយសម្រាប់ការណែនាំរបស់លោក។ បម្លែងពីចំណង់ចំណូលចិត្តទៅជាអាជីព៖ លោកការណីហ្ស៊ី បានក្លាយជាសាស្ត្រាចារ្យបង្រៀនជំនាញនិយាយជាសាធារណៈដល់សិស្ស។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយបរាជ័យក្នុងភាសាឡាតាំង គាត់ត្រូវបានគេបង្ខំឱ្យចាកចេញពីសាកលវិទ្យាល័យនៅឆ្នាំ១៩០៨ ដោយគ្មានសញ្ញាបត្របរិញ្ញាបត្រ។
-ការធ្វើដំណើរច្រើនកន្លែង៖ រឿងរបស់ លោក ការណីហ្ស៊ី មិនអាចឈប់នៅត្រឹមនេះទេដោយចាប់យកសក្តានុពលផ្ទាល់ខ្លួនរបស់លោកដែលបានបន្តចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ខ្លួនហើយបានក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ អ្នកនិយាយ និងបណ្តុះបណ្តាលអ្នកជំនាញផ្នែកទំនាក់ទំនង និងការអភិវឌ្ឍន៍ផ្ទាល់ខ្លួនដ៏ល្បីល្បាញបំផុតម្នាក់របស់ពិភពលោក។
-អាថ៌កំបាំងទី៣ ការងារដំបូងរបស់លោកគឺពីអ្នកលក់រហូតក្លាយជាវាគ្មិនល្បីម្នាក់បន្ទាប់ពីចាកចេញពីមហាវិទ្យាល័យនៅឆ្នាំ១៩០៨ លោកក៏បានចាប់ផ្តើមដំណើរអាជីពដ៏ច្របូកច្របល់មិនច្បាស់លាស់។ ដូចជាធ្វើការជាអ្នកធ្វើដំណើរជាអ្នកលក់សាច់វេចខ្ចប់ ហើយថែមទាំងព្យាយាមធ្វើសកម្មភាពទៀតផង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការងារទាំងនេះមិនសមនឹងទេពកោសល្យ និងចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់លោកទាល់តែសោះ។
-ចំណុចរបត់នៃភាពជោគវាសនា៖ នៅឆ្នាំ ១៩១១ លោកបានសម្រេចចិត្តផ្លាស់ទៅទីក្រុង New York ដើម្បីបន្តក្តីសុបិនរបស់ខ្លួក្នុងការសម្ដែង។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បន្ទាប់ពីធ្វើការនៅលើឆាកមួយរយៈពេលខ្លី លោកដឹងថា ខ្លួនមិនស័ក្តិសមសម្រាប់បរិយាកាសបែបនេះទេ។
-ស្វែងយល់ពីសក្តានុពលរបស់ខ្លួន៖ លោកការណីហ្ស៊ី បានចាប់បង្កើតសាលារៀនការនិយាយជាសាធារណៈនៅឯសមាគមគ្រីស្ទានរបស់យុវជន (YMCA) ក្នុងទីក្រុងញូវយ៉ក។ ដោយសារទេពកោសល្យ និងសមត្ថភាពរបស់លោកក្នុងការបំផុសគំនិត ក៏ទទួលបានទាក់ទាញសិស្សមួយចំនួនធំយ៉ាងឆាប់រហ័ស។
-ជោគជ័យល្បីល្បាញខ្លាំង៖នៅឆ្នាំ១៩១៥ លោកនិង J. Berg Esenwein បានសហការគ្នាបោះពុម្ពសៀវភៅមួយក្បាលមានចំណងជើងថា វិធីអភិវឌ្ឍជំនឿខ្លួនឯងតាមរយៈការនិយាយសាធារណៈ( How to Developself-confidence & influence people by public speaking ) ។ មួយឆ្នាំក្រោយមក ប្រជាប្រិយភាពរបស់លោកបានផ្ទុះឡើង នៅពេលដែលការបង្រៀននៅឯ Carnegie Hall ក្នុងទីក្រុង New York បានទាក់ទាញទស្សនិកជនយ៉ាងច្រើន។
-ការផ្លាស់ប្តូរយុទ្ធសាស្ត្រ៖ លោក ការណីហ្ស៊ី បានទទួលស្គាល់ថាមពលនៃភាពរីករាយ ហើយបានសម្រេចចិត្តធ្វើឱ្យវាក្លាយជាធាតុសំខាន់នៃទស្សនវិជ្ជាអាជីពរបស់ខ្លួន។ លោកក៏បានប្តូរឈ្មោះរបស់គាត់ទៅជាការណីហ្ស៊ី (Carnegie) ដើម្បីលើកយកកិត្តិនាមរបស់ Andrew Carnegie ដែលជាសប្បុរសជនដ៏ល្បីល្បាញ។ បន្ទាប់ពីត្រូវបានរំសាយចេញពីជួរកងទ័ពទើបលោកបានបន្តអាជីពនិយាយជាសាធារណៈ និងចែករំលែកទស្សនវិជ្ជារបស់ខ្លួតាមរយៈវគ្គសិក្សា ដាល ការណីហ្ស៊ី (Dale Carnegie)ដ៏ល្បីល្បាញ។
-សមិទ្ធិផលដ៏អស្ចារ្យ៖សាជីវកម្មធំ ៗ ជាច្រើនដូចជា General Motors និង IBM បានបញ្ជូននិយោជិតទៅចូលរួមវគ្គសិក្សា Dale Carnegie ដើម្បីបង្កើនជំនាញទំនាក់ទំនង និងការអភិវឌ្ឍន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។ លោកបានបំផុសគំនិតមនុស្សរាប់លាននាក់នៅជុំវិញពិភពលោក ហើយបានក្លាយជាអ្នកនិពន្ធ អ្នកនិយាយពូកែ និងអ្នកបណ្តុះបណ្តាលដ៏ល្បីបំផុតម្នាក់លើការទំនាក់ទំនង និងការអភិវឌ្ឍន៍ផ្ទាល់ខ្លួន។
-អាថ៌កំបាំងទី៤ អំពីឥទ្ធិពលនៃការងារលោកដោយដំណើរឆ្ពោះទៅការបញ្ចប់កម្មវិធីសិក្សា ៖ ក្នុងរយៈពេលពីរទស្សវត្សរ៍បន្ទាប់ លោក ការណីហ្ស៊ី បន្តកែលម្អកម្មវិធីសិក្សាដើម្បីបំពេញតម្រូវការរបស់និស្សិតដែលមានជំនាញវិជ្ជាជីវៈ។ លោកបានយល់ថា ជោគជ័យមិនត្រឹមតែមកពីចំណេះដឹងវិជ្ជាជីវៈប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏អាស្រ័យលើជំនាញទំនាក់ទំនង និងសង្គមផងដែរ។ សិស្សត្រូវរៀនពីរបៀបភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពជាមួយមនុស្ស បង្កើតទំនាក់ទំនង និងបញ្ជូនសារប្រកបដោយភាពជឿជាក់បំផុត។
-ការបោះពុម្ពសៀវភៅ៖ ដោយដឹងពីកង្វះអក្សរសិល្ប៍លើប្រធានបទនេះ លោក ការណីហ្ស៊ីបានចំណាយពេលជាច្រើនឆ្នាំស្រាវជ្រាវ និងបោះពុម្ពសៀវភៅវិធីឈ្នះមិត្តនឹងក្លាយទៅជាមនុស្សមានឥទិ្ធពល(How to Win Friends and Influence People)ក្នុងឆ្នាំ១៩៣៦។ ដោយចាប់ផ្តើមជាមួយនឹងការបោះពុម្ពតិចតួចត្រឹមតែ៥០០០ ច្បាប់។ សៀវភៅនេះបានក្លាយជាបាតុភូតសាកលយ៉ាងឆាប់រហ័សជាមួយនឹងការលក់រាប់លានច្បាប់ដែលត្រូវបានបកប្រែជាភាសាជាច្រើន និងចាត់ទុកថាជាសៀវភៅដែលលក់ដាច់បំផុតគ្រប់សម័យកាល។
-ឥទ្ធិពលខ្លាំង៖ ភាពជោគជ័យដ៏អស្ចារ្យនៃសៀវភៅវិធីឈ្នះមិត្តនឹងក្លាយទៅជាមនុស្សមានឥទិ្ធពល(How to Win Friends and Influence People)បាននាំវិទ្យាស្ថាន Dale Carnegie និងសាលា Dale Carnegie ទៅកាន់ភាពជោកជ័យបំផុតក្នុងអំឡុងពេលនៃជីវិតរបស់លោកនៃវិទ្យាស្ថាននេះបានពង្រីកទៅ៧៥០ទីតាំងក្នុងទីក្រុងនៅក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិក និង ១៥ ប្រទេសជុំវិញពិភពលោក។
-ចំណង់ចំណូលចិត្តក្នុងការសរសេរ៖ ក្រៅពីវិធីឈ្នះមិត្តនឹងក្លាយទៅជាមនុស្សមានឥទិ្ធពល(How to Win Friends and Influence People)លោកមានស្នាដៃផ្សេងទៀត។
-កេរដំណែលយូរអង្វែង៖ លោកបានទទួលមរណភាពនៅឆ្នាំ១៩៥៥ ប៉ុន្តែកេរ្តិ៍ដំណែលរបស់គាត់នៅតែបន្តជំរុញទឹកចិត្តមនុស្សរាប់លាននាក់ជុំវិញពិភពលោក។ ស្នាដៃ និងទស្សនវិជ្ជារបស់លោកលើការទំនាក់ទំនង ការអភិវឌ្ឍន៍ផ្ទាល់ខ្លួន និងភាពជោគជ័យនៅតែត្រូវបានអនុវត្តយ៉ាងទូលំទូលាយ និងនាំមកនូវតម្លៃដ៏អស្ចារ្យដល់មនុស្សជំនាន់ជាច្រើន។
សេចកី្តសន្និដ្ឋាន លោក ការណីហ្ស៊ី មិនត្រឹមតែជាអ្នកនិពន្ធដ៏ល្បីល្បាញប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងជាអ្នកណែនាំ និងការបំផុសគំនិតដល់មនុស្សរាប់លាននាក់ជុំវិញពិភពលោកផងដែរ។ បេសកកម្មរបស់លោកគឺដើម្បីជួយមនុស្សឱ្យអភិវឌ្ឍខ្លួនឯង និងបង្កើតពិភពលោកឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើងតាមរយៈការកសាងទំនាក់ទំនង និងការប្រាស្រ័យទាក់ទងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ នោះហើយជាមូលហេតុដែលលោក ការណីហ្ស៊ីនៅតែជាឥស្សរជនដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតមួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការអភិវឌ្ឍន៍ផ្ទាល់ខ្លួន និងការប្រាស្រ័យទាក់ទង៕
គម្ពីរគ្រិស្តឈ្មោះ ប៊ីប (Bible)។ គម្ពីរនេះ ក្រោយមរណកាលព្រះយេស៊ូភ្លាម គេមិនទាន់បានរៀបចំចងក្រងជាគម្ពីរនៅឡើយទេ តមកយូរបន្តិច ទើបមានសាវ័ករៀបចំចងក្រងទុកជាគម្ពីរ ហើយមានការបន្ថែមមន្ថយច្រើនតាមពេលវេលានិងកាលៈទេសៈ ហើយវាមិនគង់វង្សនៅត្រង់ឯកសារដើមទាំងស្រុងទេ ។ គម្ពីរ ប៊ីប នេះក៏ជា “Révélation” (ការបានឮមក)ពីព្រះអាទិទេពដែរ។
គម្ពីរឥស្លាមឈ្មោះ កូរ‑អាន (Qor An) ប្រៃថា “ការអាន” (Lecture) ។ គម្ពីរនេះ មានលក្ខណៈជាច្បាប់សម្រាប់ប្រទេសជាតិច្រើនជាជាងលទ្ធិសាសនា ដោយពិសេស ជាច្បាប់សង្គមស្តីពីគ្រួសារ ឬទ្រព្យមរតក ។ បទបញ្ញត្តិដែលមេសាសនានេះតែងតាំងឡើង បានបង្គាប់ឲ្យចារឹកទុកលើស្លឹករឹតខ្លះ លើស្បែកសត្វខ្លះ លើឈើខ្លះ លើថ្មខ្លះ ឬសាក់លើទ្រូងមនុស្សខ្លះ ហើយមានអត្ថបទខ្លះ ជាពាក្យកាព្យរបស់កវីនិពន្ធដែលយកមកសូត្រយ៉ាងពិរោះ ជាភាសាអារ៉ាប់ ។ គម្ពីរលទ្ធិសាសនាជាពាហិរសាសនាទាំង៣ខាងលើនេះ ជាវចនៈនៃព្រះអាទិទេព (មហេឝ្វរ) មិនមែនជារបស់មនុស្សលោកតែងទេ ហើយមិនមែនជាគម្ពីរច្រើនសៀវភៅទេ មានចំនួនតិចណាស់ បើប្រៀបធៀបនឹងគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកជារបស់ពុទ្ធសាសនា ។
អំពីព្រះត្រៃបិដក
ក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា គម្ពីរព្រះត្រៃបិដក ជាឃ្លាំងផ្ទុកព្រះពុទ្ធវចនៈ គឺវចនៈនៃអង្គព្រះសម្ពុទ្ធ (Pensée du Bouddha) ដែលទ្រង់ទេសនាទូន្មានរវាង៤៥វស្សា ចាប់តាំងពីទ្រង់បានត្រាស់ដឹងព្រះសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណរហូតមកដល់ទ្រង់បរិនិព្វាន ។ វចនៈដែលទ្រង់សំដែងនេះហៅថា ធម្មវិន័យដែលព្រះអង្គសំដែងបញ្ញត្ត (ធម្មោ ច វិនយោ ច ទេសិតោ បញ្ញត្តោ) ធម្មវិន័យនេះ មាន៣ ចំណែកគឺ សុត្តន្ត វិន័យ អភិធម្ម ទាំង៣ នេះ ព្រះថេរទាំងឡាយបានសង្គាយនា (ផ្ទៀងផ្ទាត់) ចងក្រងហើយដាក់ទុកមួយក្រុមៗហៅថា តិបិដក ឬព្រះត្រៃបិដក “កញ្ជើបី” (Triple Corbeille)។ ពាក្យថា “បិដក” នេះ បើប្រែថា “ទូ ឬបណ្ណាល័យ” ក៏សឹងតែបានដែរ ។ បើប្រៀបធៀបមើល ឃើញថា គម្ពីរព្រះត្រៃបិដកនេះ មានចំនួនច្រើនជាងគម្ពីរវេទច្រើនណាស់ ច្រើនជាងគម្ពីរប៊ីប១១ដង ច្រើនជាគម្ពីរកូរអានជាអនេក ។
គម្ពីរព្រះត្រៃបិដកនេះ បរិសុទ្ធគង់វង្សនៅដូចដើមគ្រប់ប្រការ មានលក្ខណៈជាគម្ពីរសាសនាពេញបរិបូណ៌ ព្រោះមិនមែនជាវចនៈអាទិទេព មិនមែនជាលទ្ធិសាសនា ឬពាហិរសាសនាទេ ។ ក្រោយពីព្រះពុទ្ធបរិនិព្វានភ្លាម មានការធ្វើសង្គាយនាផ្ទៀងផ្ទាត់ភ្លាម ធ្វើឲ្យបានគង់វង្សបរិសុទ្ធនៅដូចដើម មិនមានការបន្ថែមបន្ថយអត្ថន័យឬខ្លឹមសារនោះទេ ហើយអ្នកប្រាជ្ញខាងសាសនាលោកសម្រេចឱ្យប្រើគ្រប់ប្រការទៀតផង ។ គម្ពីរព្រះត្រៃបិដកមាន៣ចំណែកគឺ វិន័យបិដក (១៣ភាគ) សុត្តន្តបិដក (៦៤ភាគ) និងអភិធម្មបិដក (៣៣ភាគ) ។ គម្ពីរទាំង៣នេះ មានអដ្ឋកថា ដីកា យោជនា ប្រកបទៀតផង។
សង្គាយនាខ្មែរ
នៅប្រទេសកម្ពុជាយើង តាំងពីព្រេងនាយដែលមានពុទ្ធសាសនាមកប្រតិស្ឋាននៅលើទឹកដីយើង មិនមានប្រវត្តិស្តីទុកថា បានធ្វើសង្គាយនាព្រះត្រៃបិដកទេ ។ ក្នុងរាជ្យព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីសុវត្ថិមុនីវង្សព្រះបរមខត្តិយកោដ្ឋ ទើបមានការសង្គាយនាព្រះត្រៃបិដកជាពុទ្ធវចនៈនេះលើកដំបូង ។ ការសង្គាយនាគ្រានេះ ស៊ីវេលា៣រាជ្យ គឺរាជ្យព្រះបាទសម្តេចព្រះស៊ីវត្ថិមុនីវង្ស រាជ្យព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តមសីហនុ និងរាជ្យព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តមសុរាម្រឹត គឺតាំងពីពុទ្ធសករាជ ២៤៧៣ (គ.ស ១៩២៩) ដល់ពុទ្ធសករាជ ២៥១៣ (១៩៦៩) ស៊ីវេលាអស់ ៤០ ឆ្នាំគត់ ។ សង្គាយនានៅប្រទេសកម្ពុជានេះ លោកទុកជាឆដ្ឋសង្គាយនា ឬជាឧត្តមសង្គាយនា “សង្គាយនាដ៏ឧត្តម” ព្រោះមានក្តីពិសេសមួយ ដែលមិនដែលកើតមាននៅក្នុងប្រវត្តិពុទ្ធសាសនា គឺការប្រែព្រះពុទ្ធវចនៈជាភាសាបាលី ដែលមានរាប់ពាន់ឆ្នាំមកហើយទៅជាភាសាជាតិខ្មែរ គឺទំព័រម្ខាងជាបាលី ម្ខាងទៀតជាខ្មែរ ។ នេះជាការពិសេសលើសសង្គាយនាទាំងពួងដែលមានមកហើយ។ ប្រទេសកាន់ពុទ្ធសាសនាក្តី មិនកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនាក្តី កាលបើបានដឹងកិច្ចការដ៏ពិសេសនេះហើយ តែងតែកោតស្ងើចក្រៃលែង ។
អំពីខ្លឹមព្រះធម៌
ការសង្គាយនាជាភាសាបាលីដោយមុខបាឋក្តី ចារឹកជាលាយលក្ខណ៍អក្សរក្តី ប្រែជាភាសាជាតិក្តី សុទ្ធតែជាការប្រសើរបំផុត ឈ្មោះថា ការរក្សាព្រះពុទ្ធវចនៈទុកដើម្បីឲ្យគង់នៅបរិសុទ្ធដដែល ឈ្មោះថា ញ៉ាំងពុទ្ធសាសនាឲ្យឋិតថេរចីរកាលអង្វែងតទៅ ឈ្មោះថា សាងព្រះសម្ពុទ្ធគ្រប់កាលទាំងពួង បើព្រះពុទ្ធវចននេះ គង់វង្សនៅដរាបណា ឈ្មោះថាព្រះសម្ពុទ្ធគង់ធរមាននៅដរាបនោះ សមដូចពុទ្ធភាសិតថាៈ វក្កលិ ! អ្នកណាឃើញធម៌តថាគត អ្នកនោះឈ្មោះថា ឃើញរូបតថាគត អ្នកណាឃើញរូបតថាគត អ្នកនោះឈ្មោះថា ឃើញធម៌តថាគតដែរ ។
ការបានធ្វើសង្គាយនាព្រះពុទ្ធវចនៈតាំងពីដើមទី ជាការប្រសើរបំផុត ។ ការងារប្រសើរបែបនេះ មិនមានក្នុងពាហិរសាសនាទេ ។ ពុទ្ធសាសនិកជនសប្បាយចិត្តណាស់ កាលបើបានឃើញសាសនារបស់ខ្លួនមានការងារប្រសើរ សប្បាយចិត្តណាស់ កាលបើបានឃើញថា ព្រះសម្ពុទ្ធជាបរមគ្រូរបស់ខ្លួននៅជាមួយខ្លួនគ្រប់កាលវេលា និងបានដឹកដៃនាំខ្លួនដែលខ្វាក់ឲ្យដើរត្រង់តាមមាគ៌ាប្រសើរទៅរកក្តីសុខពិត ដោះស្រាយប្រស្នាជីវិតរបស់ខ្លួនឲ្យដល់អវសាន មិនមានភពថ្មីតទៅទៀត សមដូចពុទ្ធភាសិតថាៈ « អានន្ទ អ្នកណាមួយ ភិក្ខុក្តី ភិក្ខុនីក្តី ឧបាសកក្តី ឧបាសិកាក្តី ប្រតិបត្តិធម៌ត្រឹមត្រូវតាមធម៌ ប្រតិបត្តិដោយភក្តីភាព ប្រតិបត្តិតាមគន្លងធម៌ អ្នកនោះឈ្មោះថា បូជាតថាគត ធ្វើសក្ការៈ គោរពរាប់អានដោយការបូជាដ៏ប្រសើរបំផុត » ។
សេចក្តីក្នុងបច្ឆិមពុទ្ធវចនៈនេះ ប្រែថា “បើអ្នកណាមួយប្រតិបត្តិតាមពុទ្ធវចនៈដោយត្រឹមត្រូវ អ្នកនោះនឹងបានឃើញធម៌(លុះនិព្វាន)ឥតសង្ស័យឡើយ” ព្រោះថា អត្តាធីនភាព(Emancipation) មនុស្សលោកឋិតនៅក្នុងអភិសម័យ (Réalisation) ។ ចំណុចនេះ សំខាន់បំផុត ពាហិរសាសនាធ្វើឲ្យសម្រេចដូចពុំបានឡើយ ។ ព្រះត្រៃបិដកជាពុទ្ធវចនៈនេះ អ្នកប្រាជ្ញក្នុងបច្ចុប្បន្នកាល កោតស្ងើចក្រៃលែង កោតស្ងើចថា ពុទ្ធវចនៈនេះប្រសើរបំផុត បើជាសីលធម៌ ជាសីលធម៌ដ៏លើស, បើជាវិទ្យាសាស្ត្រ ជាវិទ្យាសាស្ត្រដ៏លើស, បើជាទស្សនវិជ្ជា ជាទស្សនវិជ្ជាដ៏លើស, បើជាសាសនា ជាសាសនាដ៏លើស ។ ទស្សនវិទូ អ្នកវិទ្យាសាស្រ្ត អ្នកសីលធម៌ ដែលបានសិក្សាព្រះពុទ្ធវចនៈនេះហើយពោលថា “ការរកឃើញរបស់យើងសព្វថ្ងៃនេះ ព្រះសម្ពុទ្ធរកឃើញរួចហើយ ប្រមាណជា២៥១៣ឆ្នាំ មុនយើងទៅទៀត” ។
អ្នកប្រាជ្ញស្រាវជ្រាវបុរាណវត្ថុនៅប្រទេសឥណ្ឌា ដែលបានធ្វើការគាស់កកាយពុទ្ធស្ថាន មានសំវេជនីយដ្ឋានជាដើម ពោលថា “ទីឋានទាំងនេះ បើជាទីឋានមនុស្សសាមញ្ញដូចយើងគ្រប់គ្នានុ៎ះ មិនមានប្រយោជន៍អ្វីនឹងមកធ្វើការគាស់កកាយរកអស់ប្រាក់កាស អស់កម្លាំងទេ ព្រោះទីឋានទាំងនេះ សព្វថ្ងៃទៅជាទីឋានគួរឲ្យកើតសង្វេគបំផុត កាលដើមធ្លាប់រុងរឿង ឥឡូវទៅជាទីរហោឋាន គេបោះបង់ចោល។ តែការនេះ មិនមែនដូច្នោះឡើយ ” ព្រះសម្ពុទ្ធនេះ ជាមនុស្សប្លែកណាស់ ជាអច្ឆរិយបុគ្គល មិនមានពីរក្នុងលោកនេះទេ មើលពុទ្ធវចនៈដោយហ្មត់ចត់ ឃើញថា មិនមានលោកណា ដែលចេះនិយាយពិតប្រាកដដូចព្រះអង្គ (Objectivisme) ។ ពុទ្ធវចនៈ “ជាមេសីលធម៌ ជាមេវិទ្យាសាស្ត្រ ជាមេទស្សនវិជ្ជា ជាមេសេដ្ឋកិច្ច ។ល។ សម្រាប់មនុស្សលោក ” ។ ការប្រើកម្លាំងទ្រព្យ កម្លាំងកាយ ក្នុងការរាវរកពុទ្ធស្ថាននេះ ជាការចំណេញ មានប្រយោជន៍ឥតគណនា ឈ្មោះថា “ធ្វើអង្គព្រះសម្ពុទ្ធឲ្យគង់ធរមានឡើងវិញ” ។
ក្នុងពិធីបុណ្យសម្ពោធឆ្លងពុទ្ធសាសនា ២៥០០ នៅប្រទេសឥណ្ឌា លោកបណ្ឌិតនេរុ បានចំណាយថវិកាជាតិ រៀបចំពុទ្ធស្ថានទាំងឡាយឲ្យបានជាទីរមណីយដ្ឋានឡើងវិញ។ ប្រជាជនហិណ្ឌូ បានស្តីបន្ទោសលោកយ៉ាងសន្ធឹកបន្ទោសថា “ម្តេចឡើយ ក៏ចំណាយថវិកាជាតិជារបស់ហិណ្ឌូ ទៅតុបតែងពុទ្ធស្ថានដែលមិនមែនជាហិណ្ឌូទៅវិញ” ។លោកបណ្ឌិតនេរុ កាលនោះ លោកឆ្លើយតបខ្លីថា “ចុះព្រះពុទ្ធ ជាកូនចៅអ្នកណា? ជាជនជាតិអ្វី? សព្វថ្ងៃក្នុងពិភពលោកទាំងមូលនេះ លទ្ធិហិណ្ឌូ (Hindouisme) របស់អ្នក ក្រៅពីប្រជាជនហិណ្ឌូ តើមាននរណាទទួលស្គាល់ដែរ ឬទេ? ឯព្រះពុទ្ធ មានគេទទួលស្គាល់ពេញសកលលោក ។ ការចំណាយថិវការជាតិ ដើម្បីព្រះពុទ្ធជាការចំណាយដ៏ប្រសើរ ជាការបូជាដ៏ប្រសើរបំផុត គួរអស្ចារ្យប្លែកណាស់! អង្គព្រះសម្ពុទ្ធជាមនុស្សដូចយើងគ្រប់គ្នា តែទ្រង់ជាសពេជ៌្ញ ត្រាស់ទេសនាត្រឹមត្រូវ ពុទ្ធវចនៈទាំងអស់ជាសច្ចធម៌ ។ ទឹកដីលោកយើងនេះ កើតមានឡើងរាប់ហ្មឹនឆ្នាំកន្លងទៅហើយ តើមានមនុស្សលោកប៉ុន្មាន ដែលចេះនិយាយត្រូវប្រាកដដូចអង្គព្រះសម្ពុទ្ធ ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រលោកយើងនេះ? ។ សំនួរនេះ មិនបានទទួលចម្លើយល្អទេ ។ ចំណុចនេះ មុខគួរឲ្យកោតស្ងើចក្រៃលៃងចំពោះព្រះពុទ្ធវចនៈដែលជនជាតិខ្មែរយើងគ្រប់គ្នាស្គាល់ថា “ព្រះត្រៃបិដក” នេះ ។ អ្នកប្រាជ្ញច្រើននាក់បានសិក្សាពុទ្ធវចនៈ សិក្សាដោយហ្មត់ចត់ អ្នកប្រាជ្ញខ្លះ ពោលថា “តាមពុទ្ធវចនៈ (Pensée Bouddhique)” នេះ ព្រះពុទ្ធមិនមែនជា “អ្នកប្រាជ្ញកណ្តាលហ្វូងមនុស្សល្ងង់ទេ ទ្រង់ជាអ្នកប្រាជ្ញកណ្តាលហ្វូងអ្នកប្រាជ្ញខ្ពស់ទាំងឡាយ” សម័យឧបនិស័ទ ខាងដើមសម័យពុទ្ធកាល មានអ្នកប្រាជ្ញច្រើននាក់ណាស់ (សុទ្ធសឹងជាអ្នកគិតប្រសើរ = Grands Penseurs) ។
ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រលោកនេះ លទ្ធិសាសនាទាំងអស់សុទ្ធតែជាពាហិរសាសនា (Religions ។ វចនៈគឺពាក្យរបស់មេសាសនាទាំងនោះគឺ មេគណាចារ្យ ព្រាហ្មណ៍ គ្រិស្ត មោហម័ត ឡៅត្សឹ ខុងត្សឹ សោរោអាស្ត្រ ទាំងអស់នេះ សុទ្ធតែជាវាទៈ (Doctrine), ជាទិដ្ឋិ (Dogme), ជាអន្តរវាទ (Doctrine ésotérique), ជាពាហិរវាទ (Doctrine exotérique), ទីបំផុតជាអាចរិយមុដ្ឋិ “កណ្តាប់ដៃអាចារ្យ = អាទេព (Dieu) ពោលគឺស្រេចហើយតែមេសាសនាថា ” ។
ធម្មវិន័យព្រះសម្ពុទ្ធប្រកបដោយហេតុផល មិនមានក្នុង មិនមានក្រៅទេ ក្នុងមហាបរិនិព្វានសូត្រ ព្រះអង្គទ្រង់ត្រាស់ទុកថាៈ “អានន្ទ ! ធម្មវិន័យតថាគតសំដែងទៅហើយ មិនមានក្នុង មិនមានក្រៅទេ = ទេសិតោ អានន្ទ មយា ធម្មោ អនន្តរំ អពាហិរំ ” ។ ពុទ្ធវចនៈបញ្ជាក់ច្បាស់ថា “ធម៌ព្រះអង្គ មិនមែនជាអន្តរវាទ (Doctrine ésotérique) ទេ, មិនមែនជា ពាហិរវាទ (Doctrine exotérique)ទេ។ ទីបំផុត ធម៌អង្គព្រះសម្ពុទ្ធមិនមែនជា អាចរិយមុដ្ឋិ = កណ្តាប់ដៃមេសាសនា (Dieu) ទេ។ ក្នុងប្រវត្តិសាសនាសាកលលោកមិនដែលមានមេសាសនាណាអាចពោលដូចអង្គព្រះសម្ពុទ្ធដូច្នេះបានឡើយ ។
ដើម្បីបញ្ចប់ សូមលើកយកសំដីលោក រិស ដេវិត (Rhys Dawids) មកពោល លោកនេះបានសិក្សាហើយបានបង្កើតសមាគមមួយឈ្មោះ “ បាលីតិក្សសូសៃយេទី (Pali Text Society) ” នៅក្រុងឡុង បានបោះពុម្ពព្រះត្រៃបិដកជាពុទ្ធវចនៈផ្សាយទូទៅក្នុងសកលលោក ។ អ្នកប្រាជ្ញទូទៅស្គាល់សមាគមនេះ ។ លោកបញ្ចេញយោបល់របស់លោកចំពោះពុទ្ធវចនៈនេះថាៈ “ ពាក្យសំដីមេសាសនាទាំងអស់ ទាំងតូច ទាំងធំ មិនមានមេសាសនាណាម្នាក់អាចប្រមូលគោលធម្មបដិបត្តិ ដើម្បីកសាងមនុស្សលោកឲ្យប្រសើរស្មើដោយអដ្ឋង្គិកមគ្គរបស់ព្រះសម្ពុទ្ធបានឡើយ ។ ព្រះសម្ពុទ្ធចេះប្រមូលគោលប្រតិបត្តិសម្រាប់ទូន្មានមនុស្សយ៉ាងខ្លីត្រឹមតែ៨ ម៉ាត់ ។ ធម៌នេះ បើមនុស្សបានយកមកប្រតិបត្តិហ្មត់ចត់ (ធម្មានុធម្មបដិបត្តិ, អនុធម្មចារ) មនុស្សនឹងបានសម្រេចផលសមតាមប្រាថ្នា ឥតសង្ស័យឡើយ ។ ខ្លួនខ្ញុំដែលបានឃើញធម្មវិន័យប្រសើររបស់ ព្រះអង្គយ៉ាងនេះហើយ ខ្ញុំហ៊ានប្រកាសខ្លួនខ្ញុំនៅកណ្តាលប្រជាជនអង់ឡេសថាៈ «ខ្ញុំជាពុទ្ធសាសនិក» ពេញទ្រពង់មាត់ឥតកោតញញើតឡើយ ។
ដូច្នេះ ព្រះត្រៃបិដកជាពុទ្ធវចនៈ មានតម្លៃផុតគណនានឹងរាប់បាន សម្រាប់កសាងមនុស្សលោក ឲ្យមានគុណសម្បត្តិខ្ពង់ខ្ពស់ មានអរិយធម៌ខ្ពង់ខ្ពស់ ។ ប្រស្នាទុក្ខដែលមនុស្សលោកខំដោះស្រាយយូរអង្វែងហើយមិនទាន់បានសម្រេចផលនោះ បានសម្រេចដោយពុទ្ធវចនៈនេះឯង ។ ពុទ្ធវចនៈជាមធ្យោបាយប្រសើរវិសេស ឬជាច្រកចេញឲ្យផុតពីទុក្ខមិនមានសេសសល់ឡើយ ៕
នៅដើមទំព័រសៀវភៅ លោក តាំង វ៉ាំង ថង បានសរសេរជានិវេទនកថា ដោយបញ្ជាក់ពីការព្រួយបារម្ភថា«ខ្មែរណាដែលមានមោទនភាពចំពោះអតីតកាល តែជាការគួរសោកស្តាយចំពោះ បច្ចុប្បន្នកាល ហើយគួរអាណោចអាធ័មទៅអនាគតកាលទៀត ប្រសិនបើយើងនៅតែមិនខ្វល់ខ្វាយ មិនគិតគូរ ដោយស្រមៃឃើញតែមោទនភាពនៃអតីតកាលនោះ។ អ្វីៗ ដែលសម្បូរពីមុន កំពុងតែមានលំហូរបាត់បង់ជាបណ្តើរៗ ព្រមទាំងហាក់ដូចជាមិនសូវឱ្យតម្លៃ ឬមិនសូវមានប្រជាប្រិយភាព ក្នុងអារម្មណ៍ប្រជាជនខ្មែរផង ពិសេសក្នុងស្រទាប់យុវជន ដែលជាសសរទ្រូង ឬជាអ្នកបន្តទ្រទ្រង់ប្រទេសជាតិ។
មរតកនៃសិល្បៈខ្មែរ មានយ៉ាងសម្បូរបែប ហើយថែមទាំងមានលក្ខណៈផ្សេងៗពីគ្នាទៀតផង។ សិល្បៈបានបម្រើជនជាតិខ្មែរស្ទើរគ្រប់ពេលវេលា រាល់មនោសញ្ចេតនា និងសព្វទីកន្លែង។ វិសេសភាពនៃសិល្បៈខ្មែរទម្រង់ល្ខោន បាសាក់បានបញ្ជាក់ឱ្យយើងឃើញពីគំនិតដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់ និងថ្លៃថ្នូររបស់បុព្វបុរសខ្មែរ។ សុល្បល្ខោនបាសាក់នៅតែរក្សាបានជានិច្ចនូវ តួនាទីមួយយ៉ាងសំខាន់ ជាតម្រូវការរបស់ជនរួមជាតិខ្មែរភាគច្រើនតាំងពីកើតរហូតដល់ស្លាប់។ ក៏ប៉ុន្តែ វាប្រឈមមុខនឹងការវិវត្តដ៏ឆាប់រហ័សក្នុងសហគមន៍។ សព្វថ្ងៃនេះ កេរដំណែលសិល្បៈខ្មែរកំពុងតែរុះរោយ បន្តិចម្តងៗ ជាបណ្តើរៗ នឹងអាចឈានទៅរកភាពបាត់បង់នូវទម្រង់ ឬខ្នាតដើមជាពុំខានឡើយ ក្នុងនោះរួមទាំង ប្រភេទសិល្បៈល្ខោនខ្មែរផងដែរ ប្រសិនបើយើងគ្មានវិធានការទប់ស្កាត់នឹងការស្រុតចុះខាងលើនោះ គឺជាបញ្ហាដ៏មានគ្រោះថ្នាក់ បំផុតចំពោះវប្បធម៌ អារ្យធម៌នៃជនជាតិ។
ល្ខោនបាសាក់ដែលមានប្រវត្តិជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ ដោយហេតុថា ពេលណាដែលកូនខ្មែរពុំយល់នូវអត្ថន័យ និងអត្ថរសនៃតម្លៃរបស់សិល្បៈប្រចាំជាតិរបស់ខ្លួនដោយពិតប្រាកដយ៉ាងណា គេពុំអាចលើកតម្លៃ ពុំចេះការពារ ឬថែរក្សាឱ្យបានគង់វង់នូវប្រពៃណីដ៏ល្អវិចិត្រនេះក៏យ៉ាងនោះដែរ។ ស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍និយាយរួម ដោយឡែកគឺអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរ គឺជាស្នាដៃដែលមានភាពរស់រវើកពោលគឺប្រកបដោយទស្សនៈវិជ្ជមាន ឧត្តមគតិ បទពិសោធន៍ គំនិតអប់រំល្អៗ ដល់មនុស្សគ្រប់វ័យ គ្រប់វណ្ណៈនៅក្នុងសង្គម។ គេសង្កេតឃើញថា អក្សរសិល្ប៍បានបង្ហាញអំពីបញ្ហាសង្គមនានា ដែលបានកើតឡើង ហើយគេអាចឱ្យតម្លៃលើស្នាដៃនីមួយៗ ដោយច្បាស់លាស់។ អក្សរសិល្ប៍ខ្មែរតែងបានផ្សព្វផ្សាយ តាមរូបភាពជាច្រើន មានសិលាចារឹក ក្រាំង សាត្រា និងបោះពុម្ពជាសៀវភៅ។ រីឯ តម្លៃអក្សរសិល្ប៍វិញក៏បានផ្សព្វផ្សាយដោយមធ្យោបាយជាច្រើនដែរ ជាពិសេសគឺ តាមប្រព័ន្ធសិល្បៈសម្តែងដូចជាល្ខោនជាដើម។ ល្ខោនខ្មែរ មានកំណើតជាយូរលង់ណាស់មកហើយដែរ ការផ្សព្វផ្សាយតម្លៃអក្សរសិល្ប៍ តាមរយៈការសម្តែងល្ខោននេះ ក៏ត្រូវបានដូនតាយើងយកចិត្តទុកដាក់តាំងពីបុរាណកាលមកផងដែរ។
អ្នកនិពន្ធស្នាដៃសៀវភៅនេះ បានពោលថា «យើងឃើញថា ស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ជាច្រើនបានរៀបរៀងជារឿងល្ខោន គឺដើម្បីសម្តែង ចែកជូនប្រជាទស្សនិកជន គឺលោកបានផ្សព្វផ្សាយតម្លៃនៃការលើកកម្ពស់ស្មារតីមនុស្សធម៌ និងជំនឿសាសនា ឆ្លុះបញ្ចាំងពីទំនាស់ស្មុគស្មាញក្នុងសង្គម ការស្ងើចសរសើរសោភ័ណភាពនៃកុសលធម៌ លើកកំហុសអំពើអកុសល ការលើកតម្លៃមនុស្សធម៌តាមរយៈការសម្តែងល្ខោនបាសាក់ វាយតម្លៃតថភាពសង្គមឆ្ពោះទៅ រកអំពើជាកុសលធម៌។ ទន្ទឹមនឹងនោះនាជ្យកាថាល្ខោនបាសាក់ដែលលើកយកស្នាដៃ អក្សរសិល្ប៍ទៅរៀបរៀងសម្តែងនៅទាំងបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីតម្លៃវប្បធម៌សង្គមខ្មែរដូចជា ឆ្លុះបញ្ចាំងពីវប្បធម៌កម្សាន្តនៃជនរួមជាតិខ្មែរ»។
សៀវភៅ តម្លៃអក្សរសិល្ប៍ខ្មែរក្នុងល្ខោនបាសាក់មាន បីជំពូក ដែលនិយាយពីអក្សរសិល្ប៍គ្រប់សម័យកាល។ ជំពូកនីមួយៗ អ្នកចងក្រងបាននិប្បរិយាយយ៉ាងល្អិតល្អន់ ។ បើមិត្តអានចង់ដឹងច្បាស់ពីប្រវត្តិ ល្ខោនបាសាក់គឺមានតែសៀវភៅនេះហើយជា មរតកជាតិខ្មែរ៕
អក្សរសិល្ប៍ សំស្រ្កឹត ហិណ្ឌូ និងពុទ្ធសាសនា ដូចដែលបានរក្សាទុក និងបង្ហាញដោយការថតចម្លង គឺជាភាសាដែលស្ទាត់ជំនាញ និងការផ្ទៀងផ្ទាត់យ៉ាងល្អឥតខ្ចោះ មានគុណភាព និងបរិមាណគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើលសម្រាប់ អត្ថបទខ្មែរសម័យនោះមានអក្សរសាស្ត្រតិច និងកំណាព្យដោយគ្រាន់តែប្រៀបធៀបនឹងអក្សរពីរភាសាដ៏កម្រ។
១.អក្សរសិល្ប៍បុរាណ៖អក្សរសិល្ប៍បុរាណ គឺជាស្នាដៃអក្សរសិល្ប៍ទាំងឡាយណាដែលមានទំនោរទៅរកលទ្ធិសាសនា (ព្រាហ្មណ៍និយម និងពុទ្ធនិយម) ហើយដំណើររឿងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីជីវភាពរស់នៅរបស់មនុស្សពិតៗក្នុងសង្គមទេ ។អក្សរសិល្ប៍បុរាណមាន៖សិលាចារឹកស្លឹករឹត–ក្រាំងសាស្ត្រា ( សាស្ត្រាទេសន៍ សាស្ត្រាល្បែង សាស្ត្រាក្បួនសាស្ត្រាច្បាប់)
ក) សិលាចារឹក ៖ សិលាចារឹក (Inscription ) ជាពាក្យបច្ចេកទេសសម្គាល់ “ អក្សរ ឬអត្ថបទដែលបុព្វការីជនបានចារឹកទុកនៅលើថ្ម” លើសពីនេះទៀតក៏មានអក្សរ ឬអត្ថបទខ្លះត្រូវបានគេចារឹកលើបន្ទះឬសន្លឹកលោហធាតុ ឬឥដ្ឋផងដែរ ។ រូបភាពនៃថ្មដែលគេប្រើសម្រាប់ចារឹកមានច្រើនប្រភេទដូចជា សិលាស្ដម្ភដែលគេសិតរំលីងជាបន្ទះបួនជ្រុងទ្រវែងជាបែបសសរស្ដម្ភ ជាបែបស្លឹកសីមា ឬនៅលើផ្ទាំងស៊ុមទ្វារ បង្អួចថ្មដែលគេរំលីងរួចជាស្រេចនៅលើសសរស្ដម្ភឬជញ្ជាំងប្រាសាទតែម្ដង។ ប្រសិនបើជាអត្ថបទ ដែលគេចារលើសន្លឹករឹតមានស្លឹកទ្រាំងត្នោតនិងបន្ទះលោហធាតុវិញគេហៅថាសាត្រា (សាស្ត្រា) ។
ពលរដ្ឋខ្មែរខិតខំចម្លងទិន្នន័យ ខ្លឹមសារ ពីសាត្រាស្លឹករឹត និងក្រាំងចាស់ៗ ចម្លងទៅសន្លឹកស្លឹករឹតថ្មី ដើម្បីអភិរក្សវត្ថុបុរាណ ដែលជាកេរពីដូនតា។
នៅពេលចុងក្រោយបំផុត គេចារលើក្រដាសផ្នត់ដែលហៅថា “ ក្រាំង” ។ ប៉ុន្តែឯកសារដូចបានរៀបរាប់នេះរក្សាទុកមិនបានយូរ ។ វាតែងតម្រូវឱ្យគេចម្លងសារជាថ្មីក្នុងរវាងពី ៥០ ទៅ ៨០ ឆ្នាំម្ដងពីព្រោះស្លឹកឈើមានអាយុកាលរបស់វា។សូមបញ្ជាក់ថា អក្សរដែលគេយកមកប្រើប្រាស់សម្រាប់សរសេរអត្ថបទដំបូងឡើយចម្លងតាមតួអក្សរព្រាហ្មី ដើម្បីកត់ត្រាភាសាសំស្ក្រឹត ដែលជាភាសាពិសិដ្ឋសម្រាប់ជំនឿ ការគោរពបូជាចំពោះសាសនា និងព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដែលជាភាសាអ្នកស្រុក និងភាសាបាលីដែលគេនិយមប្រើប្រាស់បន្តិចបន្តួចណាស់នៅសម័យមុនអង្គរ និងចុងសម័យអង្គរសម្រាប់ការគោរពបូជាចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនា ហីនយាន( ថេរវាទ )។ ជាងនេះទៀតមានសិលាចារឹកខ្លះសម័យអង្គរត្រូវបានគេចារតាមអក្ខរវិធី២បែបគឺប្រើ អក្សរទេវនាគរី និង អក្សរកម្ពុជា ផង ។
ខ) ស្លឹករឹតឬក្រាំង ៖ ស្លឹករឹត ជាសន្លឹកសាស្ត្រាផលិតពីស្លឹកទ្រាំងយកមកកែច្នៃតាមវិធីផ្សេងៗ ។ ស្លឹករឹតដែលចាររួចត្រូវបានយកមកចងក្រងជាសាស្ត្រាក្បួនខ្នាតផ្សេងៗទាក់ទងទៅនឹងអត្ថបទធម៌អាថ៌របស់ព្រះពុទ្ធសាសនា ច្បាប់ទូន្មាន របាក្សត្រ ទាក់ទងទៅនឹងប្រវត្តិសាស្ត្រ ក្បួនទស្សន៍ទាយ ក្បួនព្យាបាលជំងឺ និងក្បួនវេទមន្តផ្សេងៗ…។ល។ សាត្រាស្លឹករឹតកើតឡើងក្រោយសម័យអង្គររហូតដល់សម័យជឿនលឿនមានរោងពុម្ភសម្រាប់បោះពុម្ភសៀវភៅជំនួសវិញ ។ រីឯក្រាំង គឺជាសៀវភៅធ្វើដោយក្រដាសស្នាយ ឬក្រដាសមនជាដើម បត់ជាជាន់ៗ ជារបៀបត្រឹមស្មើ បើកបានសម្រាប់សរសេរកត់ត្រាអ្វីទាំងឡាយរបស់អ្នកប្រាជ្ញយើងពីបុរាណ។ បើទោះជារាល់ឯកសារទាំងនោះបានចូលខ្លួនទៅជាឌីជីថល ហើយក្តី ជាក់ស្តែងយើងក៏បានឃើញព្រះសង្ឃ ខ្មែរ កម្ពុជាក្រោម ខ្មែរកណ្តាល ខ្មែរលើ ក៏ចាប់ផ្តើមចម្លងនឹងស្រាវជ្រាវឯកសារនោះសម្រាប់តម្កល់នៅក្នុងវត្តក្នុងនាមជាអ្នកអភិរក្សក្បួនខ្នាតវប្បធម៌៕
យុវជនបរទេស ចុះកម្មសិក្សាស្វែងយល់ពីសាត្រាស្លឹករឹត និងក្រាំងនៅកម្ពុជា។
អ្នកនិពន្ធម៉ូរ៉ាសាគី ស៊ីគីប៊ូ( Murasaki Shikibu) កើតនៅឆ្នាំ ៩៧៨ ហើយទទួលមរណភាពនៅ ឆ្នាំ១០១៩ ហើយជាកម្មសិទ្ធិរបស់គ្រួសារអភិជនFujiwara ។ តាមពិតគឺជានាមប៉ាកាមូរ៉ាសាគី(Murasaki)គឺជាឈ្មោះប៊ិចដែលអ្នកប្រាជ្ញបានផ្តល់ឱ្យនាងហើយស៊ីគីប៊ូ (Shikibu) គឺជាចំណងជើងដែលនាងបានទទួលមរតកពីឪពុករបស់នាង។ រីឯឈ្មោះពិត និងទីកន្លែងកំណើតរបស់អ្នកនិពន្ធ មិនត្រូវបានស្គាល់ទេ។ យោងតាមសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រជប៉ុន សមាជិកគ្រួសារ ស៊ីគីប៊ូ សុទ្ធតែជាអ្នកប្រាជ្ញ និងកវីឆ្នើម ដែលលេចធ្លោរជាងគេគឺម៉ូរ៉ាសាគី។ ពេលនាងអាយុ ២៦ឆ្នាំនាងបានក្លាយជាប្រពន្ធចុងរបស់ អាគីកូ( Akiko) នៅក្នុងរជ្ជកាលរបស់អធិរាជអ៊ីជីជូ(៩៨៦-១០១១)។
នៅតែមានការជជែកវែកញែកអំពីពេលដែលស៊ីគីប៊ូចាប់ផ្តើមសរសេររឿងនិទានរបស់ហ្គេនជី។ កាលបរិច្ឆេទដែលទទួលបានការយល់ស្របច្រើនបំផុតគឺក្នុងឆ្នាំ១០០៣ ពីរឆ្នាំបន្ទាប់ពីប្តីរបស់នាងបានស្លាប់។ រឿងនេះមាន៥៤ជំពូក ដែលមានពីរផ្នែកសំខាន់ៗ៖ ផ្នែកទីមួយមាន ៤០ ជំពូក ដែលនិយាយអំពីជីវិតរបស់ព្រះអង្គម្ចាស់ Hikaru Genji ជាមួយនឹងដំណើរផ្សងព្រេងស្នេហារបស់គាត់ ខណៈពេលដែលក៏បង្ហាញពីតួអង្គស្រីជាច្រើនដែលមានទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយហ្គេនជី។ ផ្នែកខាងក្រោមរួមមាន ១៤ ជំពូក ហើយជារឿងរបស់កាវរ៉ូ(Kaoru) ដែលជាតួអង្គបន្ទាប់បន្សំនៃសាច់រឿងហ្គេនជី។ សៀវភៅនេះ ផ្តោតលើការពិពណ៌នាអំពីសេចក្តីស្រលាញ់ និងចិត្តសាស្ត្ររបស់តួអង្គ។ អ្នកនិពន្ធបង្កើតពិភពលោកដ៏រស់រវើកមួយ ដោយរៀបរាប់លម្អិតអំពីជីវិតសកម្មភាព និងការគិតអំពីភាពថ្លៃថ្នូរ មិនត្រឹមតែមនុស្សសាមញ្ញប៉ុណ្ណោះទេ។
អ្នកអានជាច្រើនចាត់ទុកថា រឿងនិទានរបស់ហ្គេនជី( The Tale of Genji )ជាសព្វវចនាធិប្បាយនៃសេចក្ដីស្រលាញ់ជាមួយនឹងភាពរីករាយចម្រុះ។ នៅក្នុងសៀវភៅ Envisioning The Tale of Genji សាស្ត្រាចារ្យហារ៉ួ ឈីរ៉ាបានអត្ថាធិប្បាយថា “ក្រោមប៊ិចរបស់ស៊ីគីប៊ូជាទស្សនវិជ្ជាព្រះពុទ្ធសាសនានៃច្បាប់នៃហេតុនិងផល និងទ្រឹស្តីនៃភាពមិនស្ថិតស្ថេរត្រូវបានបញ្ចូលយ៉ាងស៊ីជម្រៅ និងនៅតែជិតស្និទ្ធ ពេញមួយការងារតាមរយៈទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធ។
ស្នាដៃរបស់ ស៊ីគីប៊ូ ត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាប្រលោមលោកដំបូងបង្អស់របស់ពិភពលោក។ សៀវភៅដែលសរសេរជាធម្មតាតែប្រភេទរឿង( monogatari )បុរាណ។ ប៉ុន្តែវិធីដែលស៊ីគីប៊ូបង្ហាញ និងខ្លឹមសារត្រូវបានចាត់ទុកថានៅឆ្ងាយអនេក។ យោងតាម កាសែត Japan Times ខណៈពេលដែលសៀវភៅនៅពេលនោះបានរៀបរាប់ជាចម្បងអំពីរឿងរបស់ព្រះ និងវីរបុរសដែលសម្លាប់សត្វចម្លែកដែលមានអំណាចអបិយជំនឿនិទានរបស់ហ្គេនជី បានបង្ហាញខ្លឹមសារខុសគ្នាទាំងស្រុង ដោយផ្អែកលើរូបភាពនៃជីវិតប្រចាំថ្ងៃ ប៉ុន្តែចម្រុះពណ៌។
រឿងនិទានរបស់ហ្គេនជី គឺជារឿងសាមញ្ញ ដែលមានទេវកថា រឿងនិទាន ឬលក្ខណៈប្រវត្តិសាស្ត្រសាមញ្ញៗជាច្រើន។ ការងាររបស់ស៊ីគីប៊ូមានលក្ខណៈជាច្រើននៃប្រលោមលោក ដូចជាការពិពណ៌នា និងការឆ្លុះបញ្ចាំងពីជីវិតតាមរយៈទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួនដែលត្រូវបានប្រើយ៉ាងច្បាស់ក្នុងការកសាងសកម្មភាពតួអង្គ បុគ្គលិកលក្ខណៈ និងចិត្តវិទ្យា។ រឿងហ្គេនជីមានឥទ្ធិពលយ៉ាងខ្លាំងទៅលើវប្បធម៌ជប៉ុន។ ក្នុងអំឡុងពេលដំណើរការច្នៃប្រឌិតរបស់ស៊ីគីប៊ូបានរួមចំណែកធ្វើឱ្យអក្សរបុរាណជប៉ុនមានភាពល្អឥតខ្ចោះ ធ្វើឱ្យការបញ្ចេញសំឡេងអក្សរកាន់តែសាមញ្ញ និងងាយស្រួលសម្រាប់អ្នកអាន។ ក្រោយមក អ្នកសិក្សាក៏បានរកឃើញទំនាក់ទំនងរវាងប្រលោមលោក និងលក្ខណៈនៃកំណាព្យ ហៃគុ។
ផ្ទៃរឿងមាន៥៤ជំពូកហើយបានលាយកំណាព្យចំនួន៧៩៥វគ្គដែលរៀបរាប់ពីទស្សនៈរបស់តួអង្គសំខាន់ផងដែរ។ កាសែត Japan Times ជឿជាក់ថា តម្លៃនៃកំណប់កំណាព្យនេះបានបំផុសគំនិតអ្នកនិពន្ធជាច្រើនជំនាន់នៅក្នុងប្រទេសជប៉ុន។ គួរកត់សម្គាល់ថា Fujiwara no Teika ដែលជាកវីដ៏អស្ចារ្យបំផុតម្នាក់ និងត្រូវបានចាត់ទុកថាជាមេនៃកំណាព្យបុរាណ។ រហូតមកដល់ពេលនេះ រឿងនិទានរបស់ហ្គេនជី នៅតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងក្នុងប្រទេសអាស៊ីបូព៌ានេះ។ ស្នាដៃរបស់ស៊ីគីប៊ូបានក្លាយជាប្រធានបទនៃការកេងប្រវ័ញ្ចនៅក្នុងវប្បធម៌ដ៏ពេញនិយមរបស់ជប៉ុនជាមួយនឹងខ្សែភាពយន្តដែលមានឈ្មោះដូចគ្នា និងសូម្បីតែវីដេអូហ្គេម។ ក្នុងឆ្នាំ ២០០០ ដើម្បីរំលឹក និងគោរពដល់ខួប ១០០០ ឆ្នាំនៃការងាររបស់មូរ៉ាសាគី ស៊ីគីប៊ូរដ្ឋាភិបាលបានបោះពុម្ពរូបភាពពីសៀវភៅនៅលើក្រដាសប្រាក់ ២០០០ យ៉េនទៀតផង៕
អំពីអាម៉ាហ្សាឌៀ អេឌូខេសិន
ជាអង្គភាពព័ត៌មានសេដ្ឋកិច្ចដែលមានក្រមសីលធម៌ វិជ្ជាជីវៈ។ គ្រប់ព័ត៌មានប្រកបដោយគុណភាព គុណតម្លៃ និងអាចទុកចិត្ត។